Zbiory zabezpieczone

Zbiory zabezpieczone Biblioteki Uniwersyteckiej we Wrocławiu pochodzą z trzech głównych źródeł:
1) dawnej Biblioteki Miejskiej (Stadtbibliothek),
2) dawnej Biblioteki Uniwersyteckiej (Staats- und Universitätsbibliothek),
3) oraz z innych bibliotek, nie tylko śląskich, zabezpieczonych na Dolnym Śląsku po zawierusze wojennej.

Pierwotnie tylko te ostatnie, nazywane również „koncentracją niemiecką”, określano mianem „zbiory zabezpieczone”. Obecnie nazwa „zbiory zabezpieczone” rozciągana jest praktycznie na wszystkie druki poniemieckie z XIX i początku XX wieku, zawierające nie tylko wydawnictwa niemieckie, ale też teksty klasyczne i w wielu innych językach, także pozaeuropejskich.

W 1939 r. Biblioteka Miejska była największą miejską biblioteką naukową w Niemczech. Jej księgozbiór szczęśliwie przetrwał II wojnę światową, a dziś, w znaczący sposób, wzbogaca humanistyczne zbiory Biblioteki Uniwersyteckiej we Wrocławiu. Wśród opracowanych druków reprezentowana jest literatura o Wrocławiu i Śląsku, a ponadto książki z zakresu: nauk historycznych, językoznawstwa, prawa i nauk społecznych, teologii (bogaty zbiór Biblii), filozofii, pedagogiki, sztuki wraz z muzykaliami oraz z historii nauk przyrodniczych.
Na uwagę zasługują kolekcje podarowane niegdyś Bibliotece Miejskiej, np. ok. 1000 woluminów pochodzących z biblioteki Ferdynanda Lassalla, czy interesujący zbiór z zakresu ludoznawstwa ofiarowany przez Śląskie Towarzystwo Ludoznawcze (Schlesische Gesellschaft für Volkskunde).

W czasie II wojny światowej księgozbiór dawnej Biblioteki Uniwersyteckiej został rozproszony i, w dużej części, spalony. Niemniej, wśród ocalałych druków zwartych z lat 1801-1945 znalazła się spora część wartościowych monografii, m.in. na temat prawa i religioznawstwa oraz wielki zbiór dysertacji z różnych ośrodków naukowych Europy (Niemcy, Szwajcaria, Francja, Holandia, Szwecja, Finlandia) i Stanów Zjednoczonych.

Książki pochodzące z trzeciego źródła, tzn. ze zbiorów zabezpieczonych na Dolnym Śląsku po zawierusze wojennej obejmują - poza niemieckimi - również angielskie i francuskie teksty naukowe (głównie z zakresu historii, historii literatury i historii sztuki) oraz literaturę piękną.

Od początku swego istnienia Biblioteka Uniwersytecka we Wrocławiu musiała, równolegle z opracowywaniem bieżących nabytków, uporać się ze skatalogowaniem ogromnej liczby książek poniemieckich (ponad 1 500 000 woluminów). Początkowo do zbiorów włączano dzieła z byłej Biblioteki Uniwersyteckiej, ze względu na ich szczególną wartość naukową i wybrane pozycje z tzw. koncentracji. Od 1971 roku rozpoczęto przekatalogowywanie Biblioteki Miejskiej, której książki udostępniano dotąd wykorzystując przedwojenne katalogi i system sygnatur.
Dla opracowywanych druków zwartych ze zbiorów zabezpieczonych zarezerwowano ciąg sygnatur od 1 000 001 do 1 300 000. Opisy bibliograficzne książek - objęte są wyłącznie katalogami kartkowymi.
Opracowane materiały przechowywane są w magazynach na ul. Fryderyka Joliot-Curie 12 (książki ze skierowaniami do księgozbiorów różnych oddziałów) i udostępniane wyłącznie w czytelniach.

W skład zbiorów zabezpieczonych wchodzą także kolekcje zbiorów specjalnych (zob. zbiory specjalne) oraz czasopisma (zob. czasopisma). Z Biblioteki Miejskiej zachowało się 56 504 wol. czasopism; natomiast z Biblioteki Uniwersyteckiej - 15 000 wol. Są to komplety czasopism wrocławskich, prasy śląskiej, czasopism towarzystw naukowych oraz bogaty zbiór czasopism bibliologicznych.

Opracowane zbiory zabezpieczone stanowią doskonały materiał dokumentujący dorobek kulturalny oraz rozwój nauki nie tylko regionu Śląska i przedwojennych Niemiec, ale całej Europy i krajów pozaeuropejskich - w XIX i początkach XX wieku. O wartości tych dzieł świadczy częste ich wznawiane na całym świecie. Z drugiej strony zbiory zabezpieczone zawierają wiele wydawnictw rzadkich, nigdzie nie odnotowywanych. Opracowane zbiory zabezpieczone często wykorzystywane są przez użytkowników w czytelniach Biblioteki Uniwersyteckiej i okazują się być nieocenione przy realizowaniu kwerend.