Kolekcja śląsko-łużycka - d. Gabinet Śląsko-Łużycki - Historia zbiorów
Gabinet Śląsko-Łużycki był najstarszym oddziałem powojennej Biblioteki Uniwersyteckiej we Wrocławiu. Organizatorem i pierwszym kierownikiem GŚŁ była Zofia Gostomska-Zarzycka (1899-1952), która przyjechała do Wrocławia 10 maja 1945 roku z drugą grupą polskich naukowców. W rewindykowanych zbiorach bibliotecznych znajdowały się liczne silesiaka. Już w grudniu 1945 roku zaczęto tworzyć podstawy oddziału śląskiego, a w 1946 roku zaczął oficjalnie działać pierwszy oddział specjalny Biblioteki Uniwersyteckiej przy ul. K. Szajnochy, Gabinet Śląski. Jego początkowe działania polegały na skupianiu w jednym miejscu druków śląskich z różnych dziedzin wiedzy i dyscyplin naukowych i ułatwianiu szybkiego do nich dostępu. Gromadzono w tym czasie druki od XVI do XVIII wieku nie tylko o Śląsku, ale także wydawane na jego terenie (ta część zbiorów została przekazana w 1947 roku do Oddziału Starych Druków) oraz książki drukowane po 1800 roku o treści związanej ze Śląskiem. W 1948 roku ze zbiorów zabezpieczonych zostały wydzielone druki dotyczące Łużyc i w językach łużyckich, które włączono do Gabinetu Śląskiego, a następnie zmieniono jego nazwę na Gabinet Śląsko-Łużycki.
W zbiorach Kolekcji śląsko-łużyckiej znajdują się druki zwarte i ciągłe wydawane od XVI wieku do 1945 roku, pochodzące ze zbiorów dawnej Biblioteki Uniwersyteckiej i Biblioteki Miejskiej, z powojennej rewindykacji zbiorów z terenów całego Śląska i Łużyc, z innych przedwojennych wrocławskich bibliotek, oraz druki nowe wydane po 1945 roku pochodzące z egzemplarza obowiązkowego, kupna, darów i wymiany krajowej i zagranicznej. Kolekcja śląsko-łużycka jest nadal jest stale powiększana w oparciu o nabytki pochodzące z egzemplarza obowiązkowego, kupna, darów i wymiany krajowej i zagranicznej.
Ważną pozycję stanowią druki ciągłe wydawane od XVIII wieku do chwili obecnej. Jest to największy w Polsce i na świecie zasób przedwojennej prasy niemieckiej i polskiej wychodzącej na Śląsku. Periodyki wydawane we Wrocławiu zachowały się prawie w 100%, a z Górnego Śląska i Dolnego Śląska bez Wrocławia w granicach 50%.
Kolekcja śląsko-łużycka posiada historyczny zbiór druków dotyczących Wrocławia nazywanych od pierwszych liter historycznych sygnatur (Ya, Yb, Yc...) „Ygrekami” lub Wratislavianami. Zbiór ten pochodzi z dawnej Biblioteki Miejskiej, składa się z druków zwartych, ciągłych i ulotnych, zawierających między innymi bogaty materiał ilustracyjny wydawanych od początku XVI wieku do 1945 roku. Włączono go zbiorów d. GŚŁ w 1960 roku. Zbiór Wratislavianów nie został jeszcze w całości opracowany.
Ze zbioru tego zostało wyłączone około 15000 dysertacji byłego niemieckiego uniwersytetu we Wrocławiu, wśród nich wiele rozpraw doktorskich Polaków studiujących we Wrocławiu. Gromadzono wszystkie dysertacje od 1811 roku, były dodatkiem do hasła Uniwersytet Wrocławski (Yu), porządkowano je grupowo chronologicznie i przechowywano w teczkach. Katalog Wendta nie wykazywał ich, gdyż miały otrzymać osobny katalog. Uwzględniał je katalog systematyczny pod hasłem „Dissertationes”, występowały tam pod nazwiskiem autorów, przy czym za autora uważało się promotora. Po przekatalogowaniu na polskie sygnatury w zbiorach śląskich pozostały dysertacje związane tematycznie z profilem zbiorów d. GŚŁ, a pozostałe zostały włączone do zbiorów ogólnych BU.
Zbiór programów szkolnych z terenu Śląska gromadzono od początku ich ukazywania się. W katalogu alfabetycznym wykazywano je pod nazwami miast, w których były gimnazja. Programy szkół wrocławskich gromadzono w pełnych kompletach i magazynowano pod sygnaturą Y przy ich szkołach.
Od 1945 roku jest prowadzony serwis prasowy (wycinki prasowe) na tematy związane z Uniwersytetem Wrocławskim i Biblioteką Uniwersytecką. Prowadzi go Oddział Informacji Naukowej BU. W magazynach zbiorów śląsko-łużyckich znajdują się albumy z lat 1945-2003.
W Kolekcji śląsko-łużyckiej znajdują się również druki ulotne tzw. dokumenty życia społecznego (dżs) dotyczące Śląska i Łużyc. Od 2010 r. rozpoczęto ich opracowanie komputerowe.
Szczególnie cenne druki zwarte i ciągłe są sukcesywnie zabezpieczane na mikrofilmach, mikrofiszach i CD ROM-ach.
Gabinet Śląsko-Łużycki, jako oddział Biblioteki, został zamknięty w 2011 r., zbiory GSL pod nazwą Kolekcji śląsko-łużyckiej są nadal kompletowane i udostępniane w Czytelni przy ul. F. Joliot-Curie 12.
