x

Open Access


Open Access - to wolny, bezpłatny, ale także powszechny, trwały i szybki dostęp do publikacji elektronicznych o treściach naukowych i edukacyjnych. Każdy użytkownik sieci ma prawo czytać, kopiować, drukować, rozpowszechniać, indeksować, cytować i przeszukiwać zasoby otwarte, w tym pełne teksty artykułów, raportów z badań, materiałów konferencyjnych, wykładów akademickich i książek opublikowanych w modelu Open Access. Użytkownik korzysta z materiałów bez ograniczeń finansowych, prawnych i technicznych, przy zachowaniu praw autorskich.

Open Access Week (Tydzień Otwartego Dostępu) jest międzynarodowym wydarzeniem obchodzonym od 2006 r., które promuje tę formę udostępniania informacji w sieci, jego celem jest uświadamianie naukowcom, jakie korzyści płyną z powszechnego dostępu do treści naukowych.

Genezą ruchu Open Access są obecne realia, w których badania naukowe finansowane są z pieniędzy publicznych, podczas gdy autorskie prawa majątkowe po opublikowaniu wyników badań nie należą do ich twórców lecz przechodzą na wydawców. Głównymi klientami wydawnictw są biblioteki, które również pieniądze na zakup otrzymują z funduszy publicznych. Prywatne wydawnictwa rozkwitają kosztem publicznych wydatków na rozwój wiedzy i nauki oraz działalności edukacyjnej.

Istnieją dwa główne modele ruchu Open Access:

  1. Repozytoria – tzw. zielona droga (green road). Archiwizacja kopii własnej pracy w otwartych archiwach. Obecnie wszystkie repozytoria można wyszukiwać na portalu Open DOAR (Directory of Open Access Repositories) http://v2.sherpa.ac.uk/opendoar/. Można wyróżnić dwa rodzaje repozytoriów:

    • repozytoria instytucjonalne – np. uniwersyteckie, gromadzą artykuły, dysertacje naukowy, wykłady i inne materiały zarchiwizowane przez swoich pracowników.

    • repozytoria dziedzinowe – np. ELIS, gromadzą materiały dotyczące jednej dziedziny.

  2. Czasopisma otwarte – tzw. złota droga (gold road). Publikowanie artykułów w naukowych, recenzowanych czasopismach z otwartym dostępem. Koszty publikacji ponosi autor lub instytucja finansująca jego badania. DOAJ (Directory of Open Access Journals) to portal, na którym można znaleźć wszystkie otwarte czasopisma: https://doaj.org/

Ponadto, istnieje wiele innych, ważnych dla nauki i edukacji zasobów, zaliczanych do otwartych:

  1. Otwarte materiały edukacyjne,
  2. Biblioteki cyfrowe i inne zasoby.

Biblioteka Uniwersytecka pragnie poprzez swą witrynę przybliżyć idee ruchu OA społeczności akademickiej UWr. Proponujemy zapoznać się z wydanymi na ten temat zasobami:

Zewnętrzne zasoby edukacyjne (w języku polskim) Zewnętrzne zasoby edukacyjne (w języku angielskim)
↑