Katalogi dzieł artystycznych dawnej Biblioteki Miejskiej we Wrocławiu

Wejście do katalogu

Katalog dzieł sztuki w pomieszczeniach Biblioteki Miejskiej Wrocławia i Archiwum Miejskiego (tyt. oryg.: „Bilder und Kunstgegenstände die in den Räumen der Stadtbibliothek u. des Stadtarchivs aufgehängt oder sonstwie untergebracht sind”).
Zawiera 259 kart w układzie alfabetycznym i topograficznym, obejmujących obrazy w różnorodnych technikach, grafiki, rysunki, mapy, fotografie, tablice pamiątkowe i okolicznościowe, rzeźby, płaskorzeźby, popiersia z gipsu, porcelany, kamienia, drewna oraz inne przedmioty artystyczno - historyczne, które do roku 1945 zdobiły pomieszczenia budynku przy ul. Szajnochy 7/9. Powstał w latach 1937 – 1942.
Obecnie jest bezcennym źródłem historycznym i naukowym, służącym do odtwarzania wiedzy o stanie zasobów artystyczno - historycznych, a nawet ich restytucji. Niewielka część tych cennych zbiorów zachowała się w obecnej Bibliotece Uniwersyteckiej (portrety olejne na płótnie i na blasze, tablice fundacyjne, hafty, varia), część zbiorów (portrety olejne) przekazano do Muzeum Narodowego we Wrocławiu w latach 1961 i 1972.

Katalog alfabetyczny portretów w tomach zbiorczych (tyt. oryg.: „Bildnisse in Sammelbänden”) zawiera 1159 kart. Obejmuje portrety luźne we wczesnych technikach graficznych – drzeworyt, miedzioryt, akwaforta - w wolno zestawionych tomach oraz rękopisach. Zalążkiem kolekcji był zespół oznaczony jako 2 W18, zawierający druki luźne z ostatniej ćwierci XVI w. - ok. 150 drzeworytów z portretami teologów, duchownych, reformatorów i kontrreformatorów oraz nauczycieli uniwersyteckich, wydanymi z wyjątkami w Wittenberdze. Potężniejszy był tzw. zbiór Hunda, pierwotnie zwany „Chalcographią” - głównie miedziorytów z warsztatu Roberta Boissarda we Frankfurcie nad Menem, wzorowanych na drzeworytach Tobiasa Stimmera do „Viri illustres”. Katalog posiada dziś funkcję źródłową.

Katalog alfabetyczny portretów zawiera 8372 karty do głównie graficznych wizerunków luźnych od XVI w. do XX w. („Portätsammlung”). Zachowany rękopiśmienny wykaz tomowy znajduje się obecnie w Oddziale Rękopisów BUWr. Katalog nie obejmuje, będących zalążkiem zbiorów, lecz stanowiących odrębną kolekcję, portretów zbieranych od połowy XIX w. przez wrocławskiego lekarza Johanna Friedricha Schäffera i w 1933 zestawionych w „Pinacotheca medicorum et physicorum” - portrety lekarzy wszech czasów.
Twórcą katalogu był ochotnik, współpracownik Biblioteki Miejskiej, jubiler Paul Sommé, w długoletniej samodzielnej pracy aż do 1943. Według A. Rüfflera w 1929 za sprawą dyrektora Stadtbibliothek Josepha Beckera katalog zestawiony z 8 tysięcy kart wysłano do Drezna, gdzie Hans Singer włączył go do wydanego drukiem, wykazu portretów w zbiorach niemieckich. Z pierwszych 610 opisów, nie wyłączając odsyłaczy i kart do kolekcji Schottländerów, które nie mogły znaleźć się w tomach pierwszym i drugim do opisu portretu Hansa Kurta Bodenhausena, tylko część znajdujemy w suplemencie („Nachtrag”) w tomie XIII z 1934. W sumie jest ich 530, bez odsyłaczy i kart kolekcji Schottländerów. Singer od tomu II do XIII o wrocławskim katalogu powtarza informację: „Der handschriftliche Zettelkatalog der Bildnissammlung in der Breslauer Stadtbibliothek. Schätzungsweise 1500 Bildnisse: etwa die Hälfte werden Schlesier sein”. Zapewne chodziło mu nie o liczbę wizerunków (Bildnisse), lecz sportretowanych osób (Personen), gdyż liczba liczba not, a zatem kart (wizerunków) ujętych w jego wykazie wynosi 5809 sztuk.
Spośród wymienionych na kartach portretów, 132 należące pierwotnie do Biblioteki Klasztoru Bernardynów (Stadtbibliothek Bernhardina) obecnie są w zbiorach Oddziału Zbiorów Graficznych Biblioteki Uniwersyteckiej we Wrocławiu.
Literatura:
Singer H. W., Allgemeiner Bildniskatalog, Bd. 1-14, Leipzig 1930-1936
Rüffler A., Die Stadtbibliothek Breslau im Spiegel der Erinnerung. Geschichte – Bestände – Forschungstätte, Sigmaringen 1997, s. 87, 120, 121
Gola A., Ławicka M., Od klasztoru do muzeum. Dzieje zespołu zabudowań bernardyńskich we Wrocławiu, Wrocław 2009, s. 279-417: Katalog zbiorów artystycznych Biblioteki Bernardyńskiej